Roland Destanı

    Roland Destanı, Şarlman döneminde, Şarlman'ın emrinde bir komutan olan Roland'ın Sarazenler tarafından pusuya düşürülmesini konu alır. Destanda ''Sarazen'' olarak bahsedeceğimiz kişiler, aslında, Avrupalı Basklardır.

    Destana göre, Şarlman orduları, Endülüs'teki, Sarazenlere karşı  savaşmaktadır. Artçı kuvvet olan Roland ve askerleri, Roncevaux'ta pusuya düşürülür. Roland'ın dostu Olivier, Şarlman'ın ona zor durumlarda kullanması için verdiği, boruyu çalmasını önerir. Roland bunu kabul etmez, gururuna yediremez. Boruyu çalarsa tüm şanını kaybedeceğini düşünüp, savaşmaya devam eder. Olivier, akılcı bir şekilde, Roland'a durumun ciddiyetini anlatır. Roland yine arkadaşını dinlemez ve savaşmaya devam eder. Fransızlar birer birer dökülüyor, güçleri mahvediliyordu. Savaşın ilerleyen zamanlarında, Roland boruyu çalmaya karar verir, fakat Olivier onu çoktan bir hain olarak görmektedir. Roland, ağzından kan çıkıncaya ve şakakları çatlayıncaya kadar bütün gücüyle boruyu çalar ve fersah fersah uzaktaki Şarlman bunu duyar. Dağları ve tepeleri aşan Şarlman ve ordusu meydana varıncaya dek Roland için dua eder. Roland, Sarazenlerin yüzlercesini öldürür ve yiğitçe çarpışır. Olivier ölür, başpsikopos dahil, Roland dışında, herkes ölür. Şarlman ve ordusunun seslerini duyan Sarazenler kaçmaya başlar. Fransız süvarileri, Sarazenleri yakalar ve hepsini öldürür. Şarlman, acı içinde adamnlarının cesedine bakar.

   Yazının başında da dediğimiz gibi, Sarazenler  gerçekte Basklardır. Bu, dini fanatizmin, tarihi nasıl çarpıttığının göstergesidir.